Prácticamente todos os historiadores coinciden en afirmar en que na cidade do Lérez atopábase o solar dunha mansión romana na Vía Número XX que unía Bracara Augusta (Braga) e Lucus Augustus(Lugo), a medio camiño entre outras dúas mansións a de Vico Spacorum e Grandimiro.
Confírmase igualmente o paso da calzada romana dirección sur – norte que se situaría na zona de río Tomeza, seguindo polo seu lado esquerdo da zona das marismas do Bao, seguindo dirección cara a Caldas de Reis ou Santiago, onde máis ou menos está hoxe situado a Ponte do Burgo.
Como testemuño podemos falar do cipo que se conserva actualmente no Museo de Pontevedra, que ten un carácter conmemorativo en honra aos emperadores Maximino e Máximo, igual que se conservaba ata fai relativamente pouco en boas condicións parte da calzada romana na coñecida como Xunqueira no Bao.
Ademais atopáronse milenarios e moedas nas escavacións que se fixeron en Pontevedra nos últimos anos con motivo de diferentes obras na cidade, tamén se acharon, por exemplo, un selo cunha imaxe de “Venus Victrix” e fragmentos dun mosaico na Praza de Curros Enríquez.
Quizá polo que sabemos hoxe, Pontevedra era para os romanos unha parada de descanso na vía romana “Per loca martima”
Identifícase a Pontevedra co termo “Ad Duas Pontes”, e ao redor e preto deste primeiro núcleo ou asentamento crecerá a influencia romana, así se pode constatar en castros próximos como o de Mourente, Salcedo e San Cibrán, e coa construción de vilas en lugares como Lourizán, Portocelo, nas proximidades da Alameda de Marín, en Bueu, onde ademais se atoparon anacos de ánforas no seu porto.
Os romanos usaban Pontevedra como vía terrestre, pero tamén se aproveitaba a protección e riqueza piscícola que significaba a súa ría, de tal modo que tamén se utiliza a vía marítima, producíndose o consecuente tráfico. Algúns vestixios da época é o áncora de tres cepos de chumbo cun peso sobre uns douscentos quilos achados en Punta Udra, ou o ánfora do areal de Mollabao.
Que Pontevedra é a cidade de “Ad Duas Pontes” non se dubida, sábese que a primeira ponte sería o que equivalería á actual Ponte do Burgo, con todo, non se sabe moi ben onde estaba situado a segunda ponte, dándose varias teorías:
1- Esta primeira tivo grandes defensores, sería a ponte sobre o Río Verdugo ao paso por Pontesampaio.
2- Unha segunda ponte sobre o Río Lérez
3- Unha ponte sobre o Río Tomeza
A primeira hipótese argumentada por varios historiadores como Murguía e Pedro Sarmiento, defendendo que o nome “ad Duas Pontes”, sería un territorio que se situaría entre as dúas pontes.
A segunda hipótese apóia a Álvarez Limeses entre outros, e o que din é que había dúas pontes que estaba separados por un illote no Río Lérez:
“O núcleo urbano da cidade de Pontevedra estaba emprazado fronte a un pequeno illote ou peñascal do cal arrincaban dúas pontes, cada un con distinta orientación sobre os respectivos brazos do Lérez.
O primeiro chegou aos nosos días con diversas modificacións, e o segundo, cimentado en arrecife e con rasante máis baixa que aquel, atravesaba o menor do devandito brazo, que formaba na ribeira esquerda do río unha ensenada, fangosa en gran parte…”
Esta hipótese foi desenvolvida a raíz do descubrimento en 1881 do resto duns arcos na chamada cale da Ponte. Pero en 1988 por mor dunhas escavacións arqueolóxicas chegouse á conclusión que os arcos eran de tipo medieval e aliñados coa ponte actual, é dicir, eran arcos que quedaran soterrados por avances cara ao río desde a beira construíndo sucesivos muros nas ribeiras e marxes. Nesta zona descubriuse un milenario romano.
A teoría da ponte sobre o Río Tomeza, sitúa ao mesmo nas proximidades da desembocadura no lugar coñecido como Pontenova; Filgueira Valverde tamén apoia esta teoría, situándoo moi preto do coñecido como Ponte Bolera, na estrada Pontevedra – Vigo.
Outra teoría é a que fai referencia á posible confluencia de dúas vías na actual cidade, a via XIX que cruzaría o Lérez no Burgo dirección norte, e outra a XX “Per Loca Marítima” que irá en dirección Arousa máis ou menos á altura do actual fonte da Barca.
Así que remataremos dicindo que a día de hoxe aínda que se siga crendo nos criterios toponímicos de “Ad Duas Pontes”, non é posible confirmar a existencia e localización da segunda ponte.
Nota Por José Benito García Iglesias:
Desde 1988, año en que se encontró el miliario de Adriano en las excavaciones realizadas en la cabecera sur del puente del Burgo, por el arqueólogo Antonio de la Peña, se ha descartado por completo la hipótesis de Ad Duos Pontes, demostrando este arqueólogo que la mansión romana aquí emplazada sería Turoqua.
Aunque nuevos descubrimientos podrían hacer variar la última versión, lo que sí se puede descartar definitivamente es que fuésemos Ad Dous Pontes, ya que en el Itinerario de Antonino se alteró por completo el orden para que coincidiese, por similitud de nombre, Vico Spacorum y Ad duos Pontes con Vigo y Pontevedra, cuando en realidad estas mansiones estaría emplazadas en la zona de Noia, como ya en el siglo XIX constataron otros historiadores.
