Foto©Porgaliciabaixo// Orío Arnoia ao seu paso por Allariz
O Río Arnoia posúe unha conca de novecentos vinte e tres quilómetros cadrados de superficie e é ademais un dos afluentes do Río Miño pola súa marxe esquerda.
Ten a súa orixe na Sierra de Mamede, próximo a Rebordecheo no Concello de Vilar de Barrio. Percorre as poboacións de Maceda, Villar de Barrio, Baños de Molgas, Xunqueira de Ambía, Allariz, A Bola, A Merca, Celanova, Cartelle, Ramiranas, Verea, Peadrenda; limita no norte entre Ramirás e Gosende e polo sur con Cartelle, e morre no Concello de Arnoia, de onde recibe o seu nome.
Os seus afluentes son os ríos Maceda, Orille ou Ourille, Tuño e Ambía.
Preséntanse estas augas encaixadas no medio de frondosos bosques e verdes praderías, é ideal para practicar sendeirismo, pesca etcétera, e como non?, tamén para facer turismo por aqueles pobos polos que discorre e pararnos, por exemplo, na ponte románica de Vilanova e gozar ademais da súa zona de baño. Así e todo, cremos que hai que apuntar a poboación de Allariz onde se realizou un magnífico traballo en recuperar o Río Arnoia para o pobo do mesmo xeito que a súa zona monumental, conseguindo así mesmo integrar as novas construcións no centro urbano sen “atentar” contra o conxunto xeral. Este esforzo ademais de agradecelo os veciños do pobo e os visitantes que ata alí se achegan, mereceu o Premio de Urbanismo Europeo en 1994, e en 1991 foi declarado Conxunto Histórico Artístico.
É Allariz un deses pobos cargado de historia e abolengo que se respira en calquera dos seus recunchos. Pérdense as súas orixes nun castro que dominaba o Río Arnoia, os suevos foron o que deron orixe á súa nomenclatura, e despois xa na Idade Media diferentes reis outorgáronlle unha serie de privilexios, así é como Afonso VI constrúe nesta poboación un castelo e ademais amurállaa (este castelo e murallas desaparecerán entre as guerras napoleónicas e a desamortización de Mendizábal quedando hoxe restos), Afonso VII convértea xa en Vila Real e Sancho IV noméaa nada máis nin nada menos que “A chave do Reino de Galicia”, e como boa poboación próspera aséntase nela unha colonia xudía. Só hai que asomarse á zona antiga para constatar a presenza e o paso destas colonias e deixarse atrapar pola estampa das súas casas hidalgas de entre os séculos XVI e XVII, os Cruceiros, A Paneira, unha especie de banco da época, que prestaba créditos agrícolas que funcionou dos séculos XV ao XVIII.
Tampouco debemos deixar de ir ás Igrexas de San Bieito, San Esteban e Santiago; e seguindo o curso do propio Río Arnoia ao seu paso por Allariz, o Parque Etnográfico do Arnoia, este percorrido levaranos por muíños e fábricas de curtidos. Como curiosidade dicir que tamén conta cun Museo do Xoguete.
E como en Allariz o antigo e o moderno, a Natureza e a man do home combínanse en feliz harmonía, tampouco deixes de visitar o Eco Espazo do Rexo en Requeixo, moi próximo a Allariz; este espazo ao aire libre foi deseñado polo artista Agustín Ibarrola decorando pedras e árbores formándose curiosas composicións. E xa postos fagamos algo de “boca” e probemos o queixo artesanal de Rexo que se elabora nesta zona e uns almendrados de Allariz.